اختلال نوشتن و چند روش برای تشخیص و درمان آن
مطلب مربوط به تشخیص و درمان اختلال نوشتن را والدین، معلمان و یا هر کس دیگری که مسئول تربیت کودکی است، لازم است حداقل یک بار مطالعه کند. تمام افراد آرزوی داشتن فرزندی فعال با نمرات عالی را دارند و تلاش فراوانی را هم برای بهتر شدن وضعیت درسی آنها می‌کنند. با وجود این تلاش‌ها گاهی به دلیل دانش کم نمی‌توانند مشکلی که امکان دارد در فرزندشان وجود داشته باشد را تشخیص دهند.
اختلال نوشتن یا دیسگرافیا چیست؟
اختلالات یادگیری از جمله نارسایی‌هایی هستند که در بعضی افراد به دلایل مختلف بروز می‌کند. دیسگرافیا یا اختلال نوشتن هم از جمله این موارد است.
البته اختلالات یادگیری دیگری هم مانند اختلال خواندن وجود دارد که به سبب فراوانی بیشتر، شناخته شدهتر است. اختلال نوشتن معمولاً با دیگر اختلالاتی مانند اختلال خواندن همراه است. بنابراین توصیه میکنم مقاله درمان اختلال خواندن را مطالعه بفرمایید تا از علائم و راه‌های درمانی آن مطلع شوید.
اختلال نوشتن همانطور که از نامش پیداست، باعث بروز مشکلاتی درتوانایی نوشتاری فرد می‌شود. در ادامه به طور مفصل درمورد تشخیص و درمان اختلال نوشتن می‌خوانید اما پیش از آن بهتر است برای آشنایی بهتر و بیشتر با ناتوانی نوشتاری، انواع و علت آن را بشناسید.
دیسگرافیای فکری – حرکتی
نوشتن عملی است که حرکتی باید در آن انجام شود و گاهی مشکل در همین حرکت است. به این معنا که در ذهن اطلاعات مربوط به کلمات و نوشتن حروف وجود دارد اما مغز نمی‌تواند آنها را به حرکت تبدیل کند تا فرد حروف را روی کاغذ بیاورد. بعد از توضیح نحوه درمان اختلال نوشتن ، راهی برای بهبود این نوع دیسگرافیا بیان خواهد شد.
اختلال نوشتن ساختمانی
یک کودک پیش از انجام عمل نوشتن لازم است که رابطه بین اشیاء و در وهله بعد رابطه بین حروف و نوشتن را درک کند. اگر در ایجاد و درک این ارتباط دچار مشکل شود در نهایت اختلال نوشتن را به دنبال دارد. از نشانه‌های آن هم، عدم تمایل به بازی‌هایی مثل لوگو و دیگر اسباببازی‌های ساختمانی است. در صورت اطمینان از وجود این نوع نارسایی، روش درمان اختلال نوشتن باید متناسب با همین نوع اختلال انتخاب شود.
اختلال تحت اللفظی
بریدهبریده صحبت کردن و ناتوانی در بیان درست کلمات از جمله نشانه‌های این نوع از اختلال نوشتن است. البته گاهی این مشکل با مشکل ضعف در ماهیچه‌های زبانی اشتباه گرفته می‌شود. درحالی که دلیل آن، این است که فرد در تلفظ درست و درک صحیح آن مشکل دارد
رابطه‌ی کد گذاری مغز و دیسگرافیا
عمل نوشتن برخلاف چیزی که ما تصورمی‌کنیم نیاز به حرکات ظریف دست دارد که مسئولیت آن را مغز به راحتی برای افراد معمولی انجام می‌دهد.
درواقع بخش کدگذاری مغز باعث می‌شود ما حروف و شکلشان را به خاطر بیاوریم و همچنین حرکات انگشتانمان در هنگام نوشتن آن حروف در همین جنبه کدگذاری مغز ثبت می‌شود. زمانی که ذهن در انجام درست این قابلیت دچار مشکل شود، خود را بهعنوان مشکل دیسگرافیا نشان می‌دهد.
علت اختلال نوشتن در بزرگسالان
اختلالات یادگیری معمولا ً در خردسالی شکل می‌گیرد اما گاهی آسیب‌هایی مانند سکته یا ضربه مغزی در بزرگسالی هم موجب پیدایش این ناتوانی می‌شود. علت دیسگرافیا در بزرگسالی هم همین موضوع است ولی درمان اختلال نوشتن با توجه به سن فرد سختتر و طولانیتر می‌شود.
عوامل ژنتیکی
اینطور نیست که فرد دارای اختلال نوشتن حتماً این ناتوانی را به فرزند خود هم منتقل کند اما احتمالش وجود دارد. بنابراین گاهی این اختلال یادگیری ارثی است. بعضی اوقات هم به سبب تولد زودتر از موعد و یا نقص در رشد کامل جنین است.
عوامل محیطی
عوامل محیطی یکی دیگر از علت‌های پیدایش نارسایی در نوشتن است. اهمیت تربیت و نگهداری درست کودک بیشتر از آن چیزی است که خیلی از افراد فکر می‌کنند و دلیل این اهمیت تأثیرپذیری بسیار در سنین کم است.
کمتوجهی، حساسیت‌های غذایی، تغذیه نامناسب، آموزش نادرست، کمک نکردن به رشد ذهنی کودک و خیلی دیگر از موارد این چنینی می‌توانند در نهایت منجر به اختلال یادگیری شوند. مشکل اصلی‌تر اینجاست که خیلی از والدین بعد از دانستن وجود این ناتوانی، آنچنان که باید به درمان اختلال نوشتن اهمیت نمی‌دهند.
دستخط بد
هرچند بسیاری از افراد عادی هم می‌توانند دستخط بدی داشته باشند اما اگر کودک دستخط بد را در کنار برخی دیگر از علائم داشته باشد، احتمال دارد دچار اختلال نوشتن باشد. به یاد داشته باشید که منظور از دستخط بد، در حدی است که نوشته بسیار ناخوانا باشد.
نمره بد در دیکته
مشکل جدی در املاء نویسی از جمله علت‌های رایج این ناسازگاری است که البته با درمان اختلال نوشتن قابل بهبود است. این مشکل به این دلیل است که کودک با توجه به مشکلش قادر به تشخیص صحیح صامت و مصوت نیست، نمرات بدی در املاء می‌گیرد.
ناتوان در ترکیب کلمات و یا حروف
کودکی که در تبدیل گفتار به نوشتار ناتوان باشد، نمی‌تواند به درستی کلمات را در کنار هم بگذارد و از ترکیبشان جملات مفهومی بسازد. به همین دلیل است که کودکان دارای اختلال نوشتن در انشاء نویسی نیز بسیار ضعیف هستند. این افراد حتی گاهی حروف یک کلمه را جابهجا می‌نویسند. بهطور مثال ممکن است شعر را عشر بنویسند.
ناتوانی در هماهنگ کردن درست اعضای بدن
همانطور که پیشتر در قسمت علت ها و در بخش کدگذاری مغز گفتیم، فرد نمی‌تواند به راحتی حرکت ظریف انگشتان دستش را در هنگام نوشتن یا هر فعالیت این چنینی دیگری به یاد بیاورد. به همین دلیل است که افراد دارای اختلال نوشتن گاهی در موارد ساده مانند بستن زیپ یا بند کفش، راه رفتن، ورزش کردن و یا حتی نگهداری مداد دچار مشکل می‌شوند.
تنبل در یادگیری
کسانی که این ناتوانی را دارند و البته هنوز روش‌های درمان اختلال نوشتن را شروع نکرده اند، معمولاً در مدرسه دانش آموز تنبلی هستند. در یادگیری ریاضیات کند هستند و حتی قادر به حفظ کردن نام رنگ‌ها به صورت درست و یا به خاطر سپردن روز‌های هفته نیستند.
لازم به ذکر است که هیچ یک از این موارد دلیل بر کم هوشی این افراد نیست. گاهی حتی کودکان دچار اختلالات یادگیری هوشی به مراتب بالاتر از همسن و سال‌های خود دارند و در صورت درمان می‌توانند بسیار عالی عمل کنند.
5 مورد از علائم دیسگرافیا گفته شد تا با دانش کاملتری به سراغ راه‌های درمان اختلال نوشتن برویم. البته نشانه‌های دیگر برای تشخیص این اختلال وجود دارد که آنها را هم میتوان زیر مجموعه‌ای از 5 مورد بالا دانست. با این وجود برخی از این علائم و نشانه ها را برای راهنمایی هرچه بهتر شما عزیزان بیان می کنیم:
- مشکل در روخوانی
- ناتوانی در خواندن ساعت
- ناتوان در شمردن و استفاده کردن از پول
- مشکل در رسم دقیق اشکال هندسی
- ناتوان در تشخیص محاوره‌ای یا کتابی بودن متن
- پررنگ یا کمرنگنویسی
روش درمانی نوروفیدبک
نوروفیدبک درواقع دستگاهی برای انتشار امواج به مغز است که درنهایت باعث آموزش عملکرد بهتر مغز می‌شود. این روش بدون عوارض جانبی می باشد و مانند باشگاهی برای مغز می باشد که هر قسمت از مغز که دچار افت عمکرد شده است، در این باشگاه تقویت می گردد. از این روش برای درمان اختلالات یادگیری و درمان اختلال نوشتن استفاده می‌شود که مشکلاتی مانند اضطراب، استرس و یا عدم تمرکز را هم بهبود می‌بخشد.
تقویت حافظه بینایی
حافظه بینایی ارتباط مستقیم با این ناتوانی دارد. در صورتی که بتوان حافظه فرد دچار این اختلال را بهبود داد، قدم بزرگی در درمان اختلال بینایی و سپس درمان اختلال نوشتن برداشته خواهد شد.
روش کپارک
روش نیول سی کپارک موضوع علمی گسترده‌ای است که باز کردن آن در این مقاله نمی‌گنجد اما در کل، این روش با تحریک گیرنده‌های عمیق پوست به درمان اختلالات یادگیری کمک شایانی می‌کند. با وجود علمی و سنگین بودن علت و چرایی این روش اجرای آن بسیار ساده است و با غلتیدن کودک بر روی فرش یا چند تیوپ قابل انجام است. طبق این نظریه همین حرکات ساده نتایج مثبتی در برطرف کردن اختلال نوشتن از نوع فکری – حرکتی دارد.
تقویت تمایز دیداری
تمایز دیداری یکی از ادراک بینایی است که تقویت آن در درمان اختلال نوشتن، بسیار مؤثر خواهد بود. چرا که در خواندن یک متن لازم است فرد بتواند تمایز و فرق بین حروف و کلمات را درک کند.
انجام بازی‌های ساده برای درمان اختلال دیسگرافیا
انجام بازی‌های ساده در درمان اختلال نوشتن نباید نادیده گرفته شود. این بازی و تمارین ساده در صورت تداوم نتایج معجزه آسایی خواهند داشت. در ادامه به برخی از این بازی‌ها اشاره می‌شود.
بازی‌های هماهنگی حرکتی ودیداری
برای انجام این سری بازی‌ها راه‌های زیادی وجود دارد. به عنوان مثال میتوان با نقطه چین شکلی رسم کرد سپس از کودک خواست که با به هم وصل کردن نقطه چین‌ها، آن تصویر مفهمومی را شکل دهد.
بازی‌های تشخیص شکل از زمینه
به عنوان مثالی از این بازی، می‌توانید اشکالی در بخشی از کاغذ رسم کنید و از کودک بخواهید تنها داخل اشکال و یا پس زمینه آنها را رنگ بزند.
بازی شباهت و تفاوت‌ها
از کودک بخواهید تصاویری که مرتبط هستند را به هم وصل کند و یا دور تصویر متفاوت خط بکشد.
